مخراجکاری طلا: هنر زیبا در طلاسازی و جواهرسازی
0 commentsمخراجکاری طلا یکی از هنرهای زیبا و منحصر به فرد در دنیای طلاسازی و جواهرسازی است. این هنر نه تنها نیاز به مهارت های فنی بالایی دارد، بلکه خلاقیت و ذوق هنری نیز در آن پراهمیت است. در این مطلب به بررسی فرایند مخراجکاری طلا می پردازیم و تکنیک های این حوزه را معرفی می کنیم. با ما همراه باشید تا با دنیای شگفت انگیز مخراج کاری طلا آشنا شوید و از اطلاعات کلی این هنر زیبا بهره مند شوید.
مخراجکاری طلا چیست؟
اگر به بازار طلا و جواهرات علاقمند باشید، حتی برای یک بار هم که شده نام “مخراجکاری طلا” به گوشتان خورده است. مخراجکاری یکی از اصطلاحات بازار طلا است و به فرآیندی هنری و دقیق گفته می شود که در آن نگین و سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی را بر روی طلا قرار می دهند. مخراجکاری از قدیم در فرهنگ های مختلف وجود داشته است. این فرآیند که با نام های مرصع کاری یا جواهرنگاری نیز شناخته می شود، نیازمند دقت و مهارت بالایی است و هر سنگ باید به طور صحیح و متناسب با طراحی کلی جواهر به کار برود.
این هنر اجازه می دهد تا طراحی های خلاقانه و منحصر به فردی ایجاد شوند که هر جواهری را خاص می کند. مخراجکاری طلا (Stone Setting) به عنوان یک هنر قدیمی، نشان دهنده تاریخ و فرهنگ جوامع مختلف است و از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. البته این هنر محدود به صنعت زیورآلات طلا و جواهرات نیست. مخراج کاری در اشیا تزئینی، عتیقه جات و هر اکسسوری که جنبه ارزشمندی دارد، به کار می رود. درواقع هر نوع فعالیت برای نشاندن جواهر بر روی فلز قیمتی را مخراجکاری می گویند.
مخراجکاری تنها یک مرحله از مراحل ساخت زیورآلات طلا و جواهرات است. بعد از ساخت پایه طلا، نگین قیمتی یا نگین نیمه قیمتی (نگین اتمی) توسط مخراجکار بر روی طلا سوار می شود. برای مثال در انگشتر نگین دار، ابتدا پایه انگشتر ساخته می شود و سپس، نگین بر اساس نوع پایه بر روی حلقه سوار می شود.
تکنیک های مخراجکاری طلا
مخراجکاران از ابزارهای خاصی برای مخراجکاری استفاده می کنند. مهم ترین ابزارها برای این کار عبارتند از:
- پنس: برای نگه داشتن و جابه جایی سنگ و نگین
- ابزارهای برش: برای آماده سازی و شکل دهی به نگین
- چکش و مته: برای ایجاد سوراخ و نصب نگین
- ابزارهای دقیق: برای تنظیم و محکم کردن نگین در جای خودش
این ها مهم ترین ابزارهای مورد استفاده مخراجکار هستند. برای قرار دادن نگین بر روی طلا، تکنیک های زیادی وجود دارد. بسته به پایه طلا و طرز قرار گرفتن نگین بر روی طلا، از تکنیک خاصی برای مخراجکاری استفاده می شود. از جمله محبوب ترین و کاربردی ترین پایه های جواهرات می توان به پایه چنگه ای، پایه کانالی، پایه حفره ای، پایه خوشه ای، پایه مهره ای و… اشاره کرد.
طبیعتا تکنیک به کاررفته برای پیاده سازی جواهر بر روی این پایه ها متفاوت است. برای مثال مخراجکاری با سوزن یکی از رایج ترین تکنیک ها در مخراجکاری است. در این روش، سنگ با کمک سوزن های طلا (پرونگ ها) در جای خود محکم می شود. این سوزن ها معمولاً به چهار یا شش طرف سنگ متصل می شوند و به آن اجازه می دهند تا نور را از زوایای مختلف بازتاب دهد، که باعث درخشش بیشتر نگین می شود. یا اینکه مخراجکاری با میخ شامل قرار دادن سنگ های کوچک در کنار یکدیگر است، به طوری که سطح جواهر به طور کامل با سنگ ها پوشیده شود. این روش به جواهرات درخشش و ظرافت اضافی می بخشد و معمولاً در حلقه ها و دستبندهای لوکس استفاده می شود.
از تکنیک های مخراج کاری برای قرارگیری نگین های کوچک می توان به تکنیک چنگی، ریلی، کاسه ای و قلم خور اشاره کرد. همچنین برای سوار کردن نگین های درشت از تکنیک های چنگی، نبشی و… استفاده می شود.
انتخاب سنگ یا نگین برای مخراجکاری
انتخاب نگین مناسب برای مخراجکاری یکی از مراحل حیاتی در فرآیند جواهرسازی است. اینکه سنگ یا نگین به کار رفته در زیورآلات دقیقا چه چیزی باشد، به دیدگاه تولیدکننده و سلیقه مشتریان او بستگی دارد. سنگ ها و نگین های کمیاب و قیمتی متنوعی وجود دارند که از جمله آن ها می توان به الماس شفاف، الماس های رنگی، سنگ های قیمتی مثل عقیق، زمرد، یاقوت و… اشاره کرد.
انتخاب نوع سنگ، باید متناسب با سبک طراحی زیورآلات باشد. برای مثال اگر قرار است انگشتر تک نگین عقیق ساخته شود، پایه انگشتر متناسب با این سنگ انتخاب شده و ابعاد مورد نظر برای ساخت این انگشتر در نظر گرفته می شود. در انتخاب نگین، به سبک طراحی زیورآلات نیز توجه می شود. برای طراحی های مدرن، ممکن است سنگ های هندسی و رنگ های غیرمعمول انتخاب شوند، در حالی که طراحی های کلاسیک معمولاً سنگ های شناخته شده و رنگ های سنتی را می پسندند.
در انتخاب نوع سنگ و نگین، باید به سختی آن هم توجه شود. برخی سنگ های قیمتی با طلا به خوبی همخوانی ندارند. برای مثال سنگ های نرم تر ممکن است تحت فشار و ضربه، آسیب ببینند. بنابراین، انتخاب سنگ باید متناسب با نوع و خلوص طلا باشد. یکی دیگر از فاکتورهای مهم در انتخاب نگین توسط مخراجکار، هزینه و بودجه ای است که برای یک زیور یا جواهر خاص در نظر گرفته می شود. هرچقدر نگین به کاررفته در جواهر نایاب تر باشد، طبیعتا قیمت جواهر بالاتر می رود.
مراحل مخراجکاری طلا
مخراجکاری طلا یک فرآیند هنری و دقیق است که نیاز به مهارت و توجه به جزئیات دارد. مراحل این فرآیند (از طراحی تا تولید نهایی جواهرات) به شرح زیر است:
- طراحی اولیه: قبل از ساخت جواهر، باید طرح اولیه به تصویر کشیده شود و جزئیات کار مشخص گردد. طراحی ممکن است با رسم دستی یا با استفاده از نرم افزارهای طراحی انجام شود. در این طراحی جزئیاتی مثل نوع سنگ، شکل و اندازه جواهر مشخص می شوند.
- انتخاب مواد: در این مرحله مواد مورد نیاز از جمله طلا و سنگ قیمتی انتخاب می شوند. در این مرحله، کیفیت و عیار طلا و همچنین نوع سنگ و نگین بر اساس طراحی و بودجه مشخص می شوند.
- ساخت زیور: در این مرحله زیوری که قرار است سنگ بر روی آن نصب شود قالب گیری و ساخته می شود. این کار به روش ماشینی یا دستی انجام می گردد. هدف این است که پایه ای محکم و با کیفیت برای جواهر داشته باشیم.
- مخراجکاری سنگ ها: پس از آماده سازی ساختار اولیه، نوبت به نصب سنگ های قیمتی می رسد. با استفاده از تکنیک های مختلف مخراجکاری، سنگ ها به دقت در جای خود قرار می گیرند و محکم می شوند. این مرحله نیازمند دقت و مهارت بالاست تا سنگ ها به درستی و با زیبایی در پایه قرار بگیرند.
- صیقل دادن: این مرحله شامل صیقل دادن و پرداخت نهایی است تا جواهر به ظاهری براق و درخشان برسد. در این مرحله هر گونه ناهنجاری و خراش در سطح جواهر برطرف می شود.
- بررسی کیفیت: در این مرحله، جواهر نهایی باید از نظر کیفیت و زیبایی مورد بررسی قرار گیرد. هر گونه نقص یا ایراد در طراحی یا ساخت باید اصلاح شود. این بررسی توسط جواهرساز یا یک متخصص انجام می شود.
نکات و ترفندهای مراقبت از زیورآلات مخراجکاری شده
مراقبت صحیح از جواهرات مخراجکاری شده به حفظ زیبایی و کیفیت آن ها کمک می کند. برای نگهداری و مراقبت از این زیورآلات نکات زیر را درنظر بگیرید.
- نگهداری در مکان مناسب:
- برای محافظت از زیورآلات ارزشمند و قیمتی، باید آن ها را در مکان امن نگهداری کنید.
- زیور را در جعبه مخصوص بگذارید تا از خراشیدگی و آسیب دیدن جلوگیری شود.
- جواهرات مختلف را از یکدیگر جدا نگه دارید تا از برخورد و خراشیدگی جلوگیری شود. برای این منظور بهتر است از باکس طلا استفاده شود.
- تمیز کردن طلا و جواهر:
- برای تمیز کردن جواهرات مخراجکاری شده، از محلول های ملایم صابون و آب استفاده کنید.
- به هیچ وجه از مواد شیمیایی خشن و ساینده استفاده نکنید.
- پس از تمیز کردن، با یک پارچه نرم و بدون پرز جواهر را خشک کنید.
- از تماس جواهرات با عطرها، کرم ها و اسپری های مو خودداری نمایید. زیرا این مواد می توانند به طلا و سنگ ها آسیب برسانند.
- طلا و جواهر قیمتی خود را در مکان هایی مثل استخر و سونا با خود حمل نکنید.
- حفاظت در زمان فعالیت ها:
- جواهرات را قبل از فعالیت های ورزشی یا کارهای سخت (مانند باغبانی یا نظافت) درآورید تا از آسیب دیدن آن ها جلوگیری شود.
- توصیه می شود جواهرات را هنگام خواب درآورید تا از خراشیدگی و آسیب جلوگیری شود.
- بازرسی نگین:
- به طور منظم نگین زیورآلات را بررسی کنید تا مطمئن شوید که به درستی در جای خود قرار دارند و لق نمی زنند.
- زیور را از نظر خراشیدگی یا آسیب بررسی کنید و در صورت نیاز به تعمیر، به یک جواهرساز مراجعه نمایید.
